Η Άννα Περράκη μας ενημερώνει για τις επιπλοκές που προκαλεί η χρήση ορισμένων φαρμάκων στα μάτια μας.
Υπάρχουν φάρμακα των οποίων οι επιπλοκές δεν έχουν εμφανή σχέση με τα μάτια. Κάποια από αυτά τα φάρμακα δεν προκαλούν για χρόνια επιπλοκές και κάποια από αυτά αρκετά καθυστερημένα. Συχνά οι ασθενείς αναφέρουν οφθαλμικά προβλήματα κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης, μάλλον τυχαία, χωρίς να γνωρίζουν την συσχέτιση αυτών των φαρμάκων με οφθαλμικά προβλήματα.
Συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων είναι γνωστό ότι προκαλούν προβλήματα στα μάτια, κυρίως ξηροφθαλμία: τα διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά, οι β-αναστολείς, τα φάρμακα που μειώνουν την χοληστερίνη και τα αντισυλληπτικά.
Μακροχρόνια χρήση αυτών μπορεί να προκαλέσει σοβαρό σύνδρομο ξηροφθαλμίας με αίσθημα ξένου σώματος, καύσο, πόνο και κνησμό στα μάτια. Οι αυξημένες πιθανότητες μόλυνσης και εξελκώσεων σε αυτά τα μάτια δεν προκαλεί τύφλωση αλλά μείωση των καθημερινών δραστηριοτήτων όπως διάβασμα και οδήγηση και κατ’επέκταση μείωση της ποιότητας ζωής.
Άλλες όμως κατηγορίες φαρμάκων είναι δυνατόν να προκαλέσουν σοβαρές οφθαλμολογικές παθήσεις:
- Η κορτιζόνη (συστηματική χρήση, ή τοπική με σταγόνες ή τοπικά ως εισπνεόμενα) μπορεί να προκαλέσουν καταρράκτη και γλαύκωμα μετά από χρόνια χρήση ή και σύντομα εάν ο ασθενής είναι ευαίσθητος σε αυτή. Φυσικά η κορτιζόνη είναι σημαντικό φάρμακο καθώς κατευνάζει την φλεγμονή σε αυτοάνοσα νοσήματα όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα, ψωρίαση, άσθμα, λέμφωμα κλπ. Είναι φάρμακο που δίνει ζωή σε ανθρώπους συντετριμμένους από τις νόσους αυτές. Με την σωστή παρακολούθηση από οφθαλμίατρο οι παρενέργειες μπορεί να προληφθούν και να ελεγχθούν.
- Η Amiodarone (Angoron) είναι από τα σημαντικότερα αντιαρρυθμικά που χορηγούνται στην κολπική μαρμαρυγή. Μπορεί όμως και να βλάψει το οπτικό νεύρο, μικρο-εναποθέσεις στον κερατοειδή είναι σχεδόν καθολικά παρούσες σε άτομα που λαμβάνουν το φάρμακο πάνω από 6 μήνες. Αυτές οι εναποθέσεις δεν προκαλούν συμπτώματα και δεν μειώνουν την όραση. Μπορεί όμως να προκληθεί οπτική νευροπάθεια, η μη αρτηριακή πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια (Ν-ΑΙΟΝ) και κατά συνέπεια μόνιμη απώλεια όρασης.
- Τα Αντιϋπερτασικά φάρμακα, κυρίως τα διουρητικά (Lasix) και οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου(Copalia), εκτός από το σύνδρομο της ξηροφθαλμίας αναφέρονται ότι σχετίζονται και με το γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
- Το Alendronate (Fosemax) ανήκει στην οικογένεια των διφωσφωνικών φαρμάκων που αντιμετωπίζουν την οστεοπόρωση. Μπορεί να προκαλέσουν διπλωπία, επιπεφυκίτιδα, θόλωση όρασης και πόνο στα μάτια.
- Η Ethambutol (Dexambutol) και η Isoniazide είναι φάρμακα κατά της φυματίωσης αλλά μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα του οπτικού νεύρου και αλλαγή της χρωματικής αντίληψης με στένωση του οπτικού πεδίου.
- Η Hydroxycloroquine (Plaquenil) θεραπεύει την ρευματοειδή αρθρίτιδα, ερυθηματώδη λύκο και άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. Αν και σπάνιες οι παρενέργειες δυστυχώς η τοξικότητα στον αμφιβληστροειδή είναι ΜΗ αναστρέψιμη. Οι ιατροί που συνταγογραφούν Plaquenil θα πρέπει να ζητούν από τον ασθενή ετήσια οφθαλμολογική εξέταση με βυθοσκόπηση.
- Το Tamsulosin (Flomax) χρησιμοποιείται για την υπερτροφία του προστάτη σε άνδρες προκαλείτο γνωστό- σε οφθαλμιάτρους «Σύνδρομο Χαλαρής Ίριδας» (Intraoperatively floppy iris syndrome), που δυσχεραίνει την επέμβαση καταρράκτη ακόμη και μετά από μακροχρόνια διακοπή αυτού. Αυτός είναι ο λόγος που θα πρέπει να αναφέρεται στον οφθαλμίατρο προ εγχειρητικά της επέμβασης καταρράκτη.
- Τα Sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis) και vardenafil (Levitra) όλα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Είναι γνωστό ότι προκαλούν μπλε όραση δηλαδή ότι «όλα φαίνονται πιο μπλε». Γεγονός που αποδίδεται στην εκτροπή της αιματικής ροής από τον εγκέφαλο! Η ισχαιμική οπτική νευροπάθεια είναι σοβαρή παρενέργεια.
- Το Celecoxib (Celebrex) ανήκει στους ειδικούς αναστολείς της και ως αντιφλεγμονώδες φάρμακο χορηγείται για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας μπορεί να προκαλέσει θάμβος όρασης και επιπεφυκίτιδα.
- Η Tamoxifen (Nolvadex) και Αναστολείς Αρωματάσης (Femara) χρησιμοποιούνται για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού και την αντιμετώπιση αυτού σε άνδρες και γυναίκες. Μπορεί να προκαλέσει αμφιβληστροειδοπάθεια με βυθοσκοπικά ευρήματα στην ωχρά κηλίδα. Ευτυχώς αναστρέψιμες βλάβες ΟΤΑΝ ανιχνευθούν σε πρώιμα στάδια βλάβης στην ωχρά κηλίδα.
- Η Isotretinoin (Accutane) προκαλεί ξηρότητα στα μάτια και νυκταλωπία (αδυναμία όρασης στο ημίφως, η οποία μπορεί να διαρκέσει και να είναι μη αναστρέψιμη.
- Συμπληρώματα διατροφής όπως, η μαύρη γλυκόριζα για την αντιμετώπιση μαύρων κύκλων και για τις ‘σακούλες γύρω από τα μάτια’ πιθανόν να προκαλούν οφθαλμική ημικρανία
- η κανθαξανθίνη χρησιμοποιείται ως μαυριστικό του δέρματος μπορεί να εναποθέσει κρυστάλλους στον αμφιβληστροειδή.
- Το Ginko Biloba χορηγείται συμπληρωματικά σε γλαυκωματικούς ασθενείς γιατί μειώνουν ΌΧΙ την ενδοφθάλμια πίεση αλλά τον ρυθμό απώλειας των οπτικών πεδίων. Όμως μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία ιδιαίτερα όταν χορηγείται ταυτόχρονα με αντιπηκτική αγωγή.
Οποτεδήποτε γίνεται έναρξη νέων φαρμάκων, θα πρέπει ο ιατρός που συνταγογραφεί να εφιστά την προσοχή στον ασθενή στις πιθανές παρενέργειες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την όραση. Η ανάγνωση επίσης του φυλλαδίου που εσωκλείεται στην συσκευασία είναι σημαντική. Επί αμφιβολίας, σε κάθε αλλαγή της όρασης θα πρέπει να γίνεται οφθαλμολογικός έλεγχος και κυρίως λήψη του λεπτομερούς ιστορικού λήψης φαρμάκων από τον ειδικό οφθαλμίατρο.
