ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΣΥΝΟΧΗΣ (OCT: Optical Coherence Tomography) και ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΣΥΝΟΧΗΣ ΜΕ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ (OCTA: Optical Tomography Angiography) είναι εξετάσεις μη-επεμβατικής απεικόνισης. Γίνεται χρήση κυμάτων φωτός και λαμβάνονται εικόνες διατομής του αμφιβληστροειδούς. Με οπτική ανάλυση στα 5μm, η απεικόνιση δομών του OPTOVUE που διατίθεται στο ιατρείο μας είναι άριστης ποιότητας. Είναι δυνατή η αναγνώριση του κάθε στρώματος του αμφιβληστροειδούς και έτσι πραγματοποιείται η χαρτογράφηση όλων των δομών του αμφιβληστροειδούς: τόσο του οπτικού νεύρου όσο και της κεντρικής περιοχής του αμφιβληστροειδούς με υψηλή ανάλυση.

Θεωρείται εξέταση -μετά την βυθοσκόπηση- πρωταρχικής σημασίας για τον έλεγχο του βυθού των ματιών. Η Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT) είναι εύκολη και γρήγορη εξέταση χωρίς ακτινοβολία και άρα χωρίς κίνδυνο για τα μάτια όσες φορές και εάν επαναληφθεί.

Η Οπτική τομογραφία είναι απαραίτητα τόσο για την διάγνωση (συνεπικουρώντας της πλήρους οφθαλμολογικής εξέτασης), όσο και για την παρακολούθηση των παρακάτω παθήσεων του αμφιβληστροειδούς:

1. ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΕΩ (ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΥΓΡΗΣ ΜΟΡΦΗ)
2. ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΕΩ (ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΥΓΡΗΣ ΜΟΡΦΗ)
3. ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ ΚΥΣΤΕΟΕΙΔΕΣ ΟΙΔΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ
4. ΕΠΙΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ
5. ΟΠΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ
6. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΟΡΩΔΗΣ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ
7. ΓΛΑΥΚΩΜΑ
8. ΟΙΔΗΜΑ ΟΠΤΙΚΗΣ ΘΗΛΗΣ
9. ΚΕΡΑΤΟΚΩΝΟΣ

1. ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΕΩ (ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΥΓΡΗΣ ΜΟΡΦΗ)

H OCT είναι εξέταση εκλογής για την διάγνωση της ΗΕΩ: εάν είναι ξηράς μορφή ή υγρή.

• ΞΗΡΑΣ ΜΟΡΦΗ Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδα (ΗΕΩ) ή ατροφική ή μη-εξιδρωματική

Γνωρίζουμε πλέον ότι οι ασθενείς μας με ξηράς-μορφή ΗΕΩ μπορεί να έχουν μη εξιδρωματική νεοαγγείωση της ωχράς κηλίδας, στην εξέταση του OCT αλλά όχι απαραίτητα να ανιχνεύεται υπαμφιβληστροειδικό υγρό. Το OCTA, η ψηφιακή αγγειογραφία δηλαδή, μπορεί να μας βοηθήσει να «δούμε» το αγγειακό δίκτυο που υπόκειται των χαμηλών αποκολλήσεων του μελαγχρόου επιθηλίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό στοιχείο σε ασθενείς που εμφανίζονται με ξηρή μορφή ΗΕΩ αλλά είναι σε υψηλού ρίσκου μετατροπής σε υγρά μορφή. Είναι σημαντικός παράγοντας γιατί καθορίζει πόσο συχνά πρέπει να επανεξετάζονται αυτοί οι ασθενείς. Φυσικά αυτό θα είναι καθοριστικής σημασίας με τις πολλά υποσχόμενες θεραπείες για την ξηρά μορφής ΗΕΩ που θα έχουμε ως θεραπεία στο άμεσο μέλλον.

• ΥΓΡΗ ΜΟΡΦΗ Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) ή εξιδρωματική

Στην συγκεκριμένη πάθηση συσσωρεύεται υγρό στον αμφιβληστροειδή προκαλώντας οίδημα στην ωχρά κηλίδα και διαταραχή της κεντρικής όρασης. Το υγρό προέρχεται από παθολογικά αγγεία που σχηματίζονται από τον ίδιο τον οργανισμό. Η μορφή αυτή είναι σοβαρή και χωρίς έγκαιρη θεραπεία επέρχεται η απώλεια της κεντρικής όρασης, λεπτομέρειες, χρώματα, διάβασμα κλπ.
Επειδή τα νεοαγγεία είναι παθολογικά και εύθραυστα προκαλούν διαρροή υγρών και αίματος. Αυτή η διαρροή δημιουργεί καταστροφικές αλλοιώσεις στα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς κηλίδας. Η ενδεικνυόμενη θεραπεία γίνεται με ενδοϋαλοειδικές ενέσεις anti-VEGF παραγόντων μέσα στο μάτι μηνιαίως. Η εξέταση με το OCT είναι η εξέταση που θέτει τη διάγνωση αλλά και η επανάληψη αυτού απαραίτητη για την εκτίμηση της ανταπόκρισης στην θεραπεία με ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις anti-VEGF παραγόντων. Οι εικόνες που λαμβάνουμε από την συγκεκριμένη εξέταση είναι πολύτιμες καθώς είναι εικόνες ως in-vivo οπτικής βιοψίας του εξεταζόμενου ιστού! Η ελάχιστη ποσότητα ενδο- ή και υποαμφιβληστροειδικού υγρού ποσοτικοποιείται και έτσι εκτιμάται η δραστηριότητα της χοριοειδικής νεοαγγείωσης και η ανταπόκριση στη θεραπεία.

2. ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ

Η ανίχνευση του διαβητικού οιδήματος της ωχράς κηλίδας μαζί με την εκτίμηση της ψηφιακής αγγειογραφίας καθιστούν την εξέταση πολύτιμη για την καταγραφή της του ενδοαμφιβληστροειδικού οιδήματος και την ανταπόκριση στη θεραπεία με anti-VEGF παράγοντες.

3. ΚΥΣΤΕΟΕΙΔΕΣ ΟΙΔΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

Μετά από χειρουργική επέμβαση καταρράκτη, ακόμη και μη επιπλεκόμενη, περιγράφεται η εμφάνιση κυστεοειδούς οιδήματος της ωχράς, το οποίο πρέπει να διαγνωσθεί και να αντιμετωπισθεί με φαρμακευτική αγωγή για την γρήγορη θεραπεία του. Η άμεση διάγνωση με βοηθό την εικόνα του OCT είναι πολύτιμη.

4. ΕΠΙΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ

Όταν ένας λεπτός ινώδης ιστός σχηματίζεται πάνω στην ωχρά κηλίδα δημιουργεί μία θολή ταινία μέσω της οποίας η όραση γίνεται θολή και συχνά παραμορφωμένη. Η ιδιοπαθής μορφή γίνεται λόγω σταδιακής εκφύλισης του υαλοειδούς (του ζελέ) του ματιού, και δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία παρά μόνο η ηλικία (μεγαλύτερη των 50 ετών-5%, και φθάνει στα 20% στα 70 έτη). Δευτεροπαθώς μπορεί να δημιουργηθεί μετά από χειρουργική επέμβαση στο μάτι όπως επέμβαση αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς, σε διαβητικούς ασθενείς, μετά από τραυματισμό ή και ενδοφθάλμια φλεγμονή.

5. ΟΠΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

Η ωχρά κηλίδα είναι η κεντρική περιοχή του αμφβληστροειδούς στην οποία βρίσκεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση φωτοευαίσθητων κυττάρων. Άρα η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση. Στην πάθηση της οπής της ωχράς κηλίδας δημιουργείται ένα κενό, μία τρύπα στον αμφιβληστροειδή, στην περιοχή της ωχράς κηλίδας. Η θεραπεία είναι η χειρουργική της υαλοειδεκτομής.

6. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΟΡΩΔΗΣ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ

Είναι πάθηση στην οποία συσσωρεύεται υγρό κάτω από τον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα την παραμόρφωση της όρασης και θόλωση της κεντρικής όρασης. Μια ειδική μορφή OCT με δυνατότητα απεικόνισης αυξημένου βάθους μπορεί να απεικονίσει το πάχος του χοριοειδούς χιτώνα. Τόσο η διάγνωση με την ανάδειξη του υγρού και την ποσοτική μέτρηση του αυξημένου πάχους της ωχράς όσο και την παρακολούθηση της πορείας της κεντρικής ορώδους αμφιβληστροειδοπάθειας, αλλά και την εκτίμηση των υποτροπών, που μπορεί να είναι ακόμη και υποκλινικές και άρα μη αντιληπτές από τον ασθενή.

7. ΓΛΑΥΚΩΜΑ

Η ποσοτικοποίηση του πάχους και του εύρους των οπτικών ινών σε γλαυκωματικό ασθενή με την εξέταση της οπτικής τομογραφίας είναι η σημαντικότερη εξέταση για την αντικειμενική εξέταση και παρακολούθηση αυτής της ύπουλης νόσο που ‘κλέβει’ το οπτικό πεδίο του ασθενούς σιωπηλά, μέχρι την τύφλωση αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα. Η πρώιμη διάγνωση, η παρακολούθηση με την εξέταση της OCT αλλά και με την εξέταση των οπτικών πεδίων (Αυτόματη Περιμετρία) είναι οι εξετάσεις εκλογής για την γλαυκωματική νευροπάθεια.

8. ΟΙΔΗΜΑ ΟΠΤΙΚΗΣ ΘΗΛΗΣ

Το οίδημα οπτικής θηλής οφείλεται σε αυξημένη ενδοκράνια πίεση. Τραυματισμός, όγκος στον εγκέφαλο, αιμορραγία και φλεγμονή του εγκεφάλου- όπως η μηνιγγίτιδα, υποθυρεοειδισμός, φάρμακα όπως οι κινολόνες και οι τετρακυκλίνες αλλά και η υπερβολική δόση βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσουν οίδημα της κεφαλής του οπτικού νεύρου και συμπτώματα από τους δύο οφθαλμούς. Η κεφαλή του οπτικού νεύρου, δηλαδή η αρχή του νεύρου, είναι ορατή κατά τη βυθοσκόπηση (είναι η εξέταση που λαμβάνει χώρα με ειδικούς φακούς για την εξέταση του εσωτερικού του ματιού). Η ασαφοποίηση των ορίων της οπτικής θηλής, το οίδημα αυτής γίνεται ορατό από τον έμπειρο οφθαλμίατρο. Η καταγραφή ποσοτικά και η παρακολούθηση μετά την θεραπεία γίνεται αντικειμενικά με την εξέταση της Οπτικής Τομογραφίας Συνοχής.

9. ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΚΟΛΛΑΓΟΝΟΥ ΣΕ ΚΕΡΑΤΟΚΩΝΟ

Κερατόκωνος είναι αμφοτερόπλευρη, μη φλεγμονώδης εκτατική πάθηση του κερατοειδούς (του διάφανου πρώτου χιτώνα του ματιού) κατά την οποία προοδευτικά κυρτώνεται και λεπταίνει με αποτέλεσμα να λαμβάνει μια «κωνική» μορφή. Η αύξηση του ανώμαλου αστιγματισμού και της μυωπίας παραμορφώνουν και θολώνουν την όραση. Από το 2000 και μετά χρησιμοποιείται μια θεραπεία κατά την οποία σταματάει η εξέλιξη της νόσου και βελτιώνει ταυτόχρονα και τον αστιγματισμό: η ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΚΟΛΛΑΓΟΝΟΥ (COLLAGEN CROSS LINKING, CXL). Η ταυτόχρονη χρήση της Φωτοθεραπευτικής Κερατεκτομής (PRK) μπορεί να σταθεροποιήσει τον κερατόκωνο αλλά και να βελτιώσει την οπτική οξύτητα χωρίς ή με διορθωτικά μέσα. Η μετεγχειρητική εξέταση με OCT προσθίου ημιμορίου δίνει τη δυνατότητα στον χειρουργό να εξετάσει την δράση της ακτινοβολίας μετά την θεραπεία με διασύνδεση του κολλαγόνου. Η εκτίμηση της γραμμής διαχωρισμού (DEMARCATION LINE) θεωρείται μέτρο του βάθους της θεραπείας με διασύνδεση κολλαγόνου στον κερατοειδή. Από τη διεθνή βιβλιογραφία δίνεται έμφαση ότι ο υπολογισμός αυτής είναι μέτρο αποτελεσματικότητας αυτής.