Καταρράκτης

Τι είναι ο καταρράκτης;

Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, καταρράκτης είναι η πάθηση κατά την οποία η κόρη του ματιού γίνεται άσπρη στο τελικό στάδιο, σαν τα νερά του καταρράκτη. Έκτοτε, η ιατρική ορολογία ‘καταρράκτης’ είναι παγκόσμια (cataract, katarakt, cataratte, cataracte).

Μέσα στο μάτι και πίσω από την ίριδα υπάρχει ο κρυσταλλοειδής φακός του ματιού. Ο ρόλος του είναι να εστιάζει τις ακτίνες φωτός στο πίσω μέρος του ματιού, το οποίο είναι ένας φωτοευαίσθητος χιτώνας που ονομάζεται αμφιβληστροειδής. Φυσιολογικά, ο φακός είναι διάφανος, αλλά με το πέρασμα του χρόνου αλλάζει σχήμα και χρώμα και αποκτά θολερότητες. Ως αποτέλεσμα γίνεται ημιδιαφανής και, στα τελικά στάδια, αδιαφανής.

Στον καταρράκτη, οι ακτίνες του φωτός δεν μπορούν να διέλθουν με διαύγεια στο μάτι, και συνεπώς τα είδωλα είναι θολά. Στο τελικό στάδιο ο ασθενής τυφλώνεται. Στις αναπτυσσόμενες χώρες η πρώτη αιτία τύφλωσης είναι ο καταρράκτης.

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης καταρράκτη;

Ο καταρράκτης είναι μια πολύ κοινή πάθηση του ματιού, καθώς οφείλεται κυρίως στη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης του φακού. Ωστόσο, μπορεί να προκληθεί και σε νεότερη ηλικία ως αποτέλεσμα:

  • Τραύματος
  • Φαρμάκων (κορτιζόνης)
  • Συστηματικών νοσημάτων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης
  • Γενετικής προδιάθεσης

Ποια συμπτώματα προκαλεί ο καταρράκτης;

Ο καταρράκτης μπορεί να εμφανιστεί στο ένα μάτι ή να επηρεάσει και τα δύο μάτια ταυτόχρονα. Το κυριότερο σύμπτωμα του καταρράκτη είναι η ποσοτική και ποιοτική έκπτωση της όρασης. Για παράδειγμα, ο ασθενής δεν μπορεί να διαβάσει τις πινακίδες στους δρόμους ή νομίζει ότι δεν έχει καλό φωτισμό. Όμως, είναι συχνό φαινόμενο να μη γίνεται άμεσα αντιληπτή η πάθηση από τον ασθενή, καθώς εξελίσσεται αργά. Άλλα συμπτώματα που συνδέονται με τον καταρράκτη είναι:

  • Η συχνή αλλαγή της συνταγής των γυαλιών
  • Η μονόφθαλμη διπλωπία
  • Πονοκέφαλος σε «δυνατά φώτα», η άλως γύρω από φωτεινή πηγή

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Καθώς τα συμπτώματα δεν οφείλονται μόνο στον καταρράκτη, η διάγνωση γίνεται μετά από πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από έμπειρο Χειρουργό Οφθαλμίατρο. Αφού γίνει καταγραφή του ιατρικού ιστορικού και της συμπτωματολογίας του ασθενή, πραγματοποιείται κλινική εξέταση, η οποία περιλαμβάνει:

Πώς θεραπεύεται ο καταρράκτης;

Η θεραπεία του καταρράκτη είναι μόνο χειρουργική. Ο σύγχρονος τρόπος αφαίρεσης του καταρράκτη δεν έχει καμία σχέση με την μέθοδο αφαίρεσης των προηγούμενων δεκαετιών. Τότε η συμβουλή των οφθαλμιάτρων ήταν ότι πρέπει να ‘ωριμάσει’ για να γίνει η επέμβαση: συμβουλή ξεπερασμένη και επικίνδυνη. Πλέον, όταν τίθεται η διάγνωση του καταρράκτη, και από την στιγμή που υπάρχει ποιοτική και ποσοτική μείωση της όρασης, η επέμβαση μπορεί να λάβει χώρα. Επιπλέον, η πάροδος του χρόνου καθιστά τον κρυσταλλοειδή φακό σκληρό και απαιτείται περισσότερη ενέργεια για να θρυμματιστεί και να αναρροφηθεί κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Αυτό έχει ως συνέπεια την αυξημένη φλεγμονώδη αντίδραση του ματιού, τον παρατεταμένο χρόνο αποκατάστασης και κυρίως την αυξημένη πιθανότητα επιπλοκών.

Είναι η επέμβαση για τον καταρράκτη ασφαλής;

Χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας και των χειρουργικών τεχνικών, η χειρουργική επέμβαση του καταρράκτη είναι ασφαλής με εξαιρετικά καλά αποτελέσματα για τον ασθενή. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται υπερήχοι (Ultrasound) και Laser για την αντιμετώπιση του καταρράκτη και τη διόρθωση της όρασης. Επιπλέον, ο φυσικός φακός του ματιού μας αποκαθίσταται από εξαιρετικούς ενδοφακούς οι οποίοι κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:

  • Μονοεστιακούς: Οι κλασσικοί ενδοφακοί. Διορθώνουν όλες τις διαθλαστικές ανωμαλίες, όπως μυωπία, υπερμετρωπία, ακόμη και πολύ υψηλών βαθμών αυτών.
  • Πολυεστιακούς: Διορθώνουν τόσο την κοντινή όσο και την μακρινή όραση ταυτόχρονα και απαλλάσσουν τον ασθενή από την εξάρτηση των γυαλιών, χαρίζοντας διαυγή όραση σε όλες τις αποστάσεις.
  • Τορικούς-Αστιγματικούς: Είναι εξειδικευμένοι και εξατομικευμένοι. Τοποθετούνται σε συγκεκριμένο άξονα μέσα στο περιφάκιο κατά τη διάρκεια του χειρουργείου του καταρράκτη και διορθώνουν μέτριους ή και υψηλούς βαθμούς αστιγματισμού, προσδίδοντας καθαρή όραση χωρίς γυαλιά.

Είναι κατανοητό, ότι πλέον με τόσο εξειδικευμένους ενδοφακούς, η επέμβαση του καταρράκτη οφείλει να είναι εξατομικευμένη για κάθε ασθενή, για να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή όραση με σεβασμό και κατανόηση στις καθημερινές ενασχολήσεις, αθλήματα και hobbies του κάθε ασθενούς χωριστά. Τέλος, σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της επέμβασης παίζει και η εξειδίκευση του γιατρού. Η χειρουργική αντιμετώπιση του καταρράκτη αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί εμπειρία και ακρίβεια στις κινήσεις. Επομένως, πρέπει να πραγματοποιείται αποκλειστικά από εξειδικευμένο Χειρουργό Οφθαλμίατρο που γνωρίζει τις σύγχρονες τεχνικές και μπορεί να τις προσαρμόσει στην περίπτωση του κάθε ασθενή.

Πώς γίνεται η χειρουργική αντιμετώπιση του καταρράκτη;

Η επέμβαση γίνεται με την χρήση τοπικών αναισθητικών σταγόνων μέσω δύο μικρών παρακεντήσεων-τομών και έτσι δεν χρειάζονται ράμματα στο τέλος της επέμβασης. Ο καταρράκτης φακοθρύπτεται (γαλακτοματοποιείται) με την βοήθεια των υπερήχων, δηλαδή θρυμματίζεται και ταυτόχρονα αναρροφάται. Στο περιφάκιο του καταρράκτη, δηλαδή το σάκο που περιέβαλλε τον κρυσταλλοειδή φακό, γίνεται ένθεση του καινούργιου φακού, δηλαδή του ενδοφακού. Για να αποφευχθεί η διάνοιξη της τομής, ο ενδοφακός εισέρχεται διπλωμένος στο μάτι με ειδικό στειλεό. Έπειτα ξεδιπλώνει μέσα στο περιφάκιο, ακριβώς στην θέση του κρυσταλλοειδούς φακού.

Είναι ευνόητο ότι ο καταρράκτης είναι επέμβαση άπαξ και δεν ξαναγίνεται. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 10-15 λεπτά. Μετά το τέλος της επέμβασης, ο ασθενής δεν χρειάζεται να νοσηλευτεί. Η συνολική παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο είναι κατά μέσο όρο 1-2 ώρες, συμπεριλαμβανομένης της προεγχειρητικής προετοιμασίας και γραφειοκρατίας.

Υπάρχουν επιπλοκές κατά την επέμβαση του καταρράκτη;

Όπως σε όλες τις επεμβάσεις, έτσι και στην επέμβαση του καταρράκτη με την μέθοδο της φακοθρυψίας μπορούν να εμφανιστούν ορισμένες επιπλοκές, όπως:

  • Μόλυνση-πλέον πάρα πολύ σπάνια σε αξιόπιστα νοσοκομεία
  • Οίδημα του κερατοειδούς – σε παραμελημένους καταρράκτες ή εργώδη χειρουργεία
  • Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς– σε υψηλά μυωπικά μάτια και σε παρατεταμένα χειρουργεία.
  • Οίδημα ωχράς κηλίδας – αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά

Σε κάθε περίπτωση, η επέμβαση του καταρράκτη σε έμπειρα χειρουργικά χέρια έχει πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας καθιστώντας την από τις πλέον ασφαλείς επεμβάσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.

Μπορεί ο καταρράκτης να εμφανιστεί ξανά μετά την επέμβαση;

Ο καταρράκτης όπως προαναφέρθηκε δεν ξαναγίνεται: είναι τελείως λανθασμένη αυτή η ρήση. Εκείνο που συμβαίνει είναι η θόλωση του οπίσθιου περιφακίου του καταρρακτικού  φακού του ματιού, στο οποίο έχει γίνει η τοποθέτηση του ενδοφακού. Το περιφάκιο, το οποίο είναι εξαιρετικά λεπτό και διάφανο, είναι υψίστης σημασίας για την στερέωση του ενδοφακού. Μετά την πάροδο μηνών ή και χρόνων από την επέμβαση του καταρράκτη μπορεί να θολώσει. Η θεραπεία γίνεται με επέμβαση καψουλοτομής με  Nd:YAG LASER. Είναι ολιγόλεπτη και ανώδυνη επέμβαση και γίνεται όταν υπάρχει αισθητή μείωση της μετεγχειρητικής όρασης. Επιπλοκές όπως αύξηση της ενδοφθαλμίου πιέσεως, τρώση του ενδοφακού, ακόμη και αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς είναι εξαιρετικά σπάνιες.

Η όραση είναι υψίστης σημασίας τόσο για την σωματική όσο και για την ψυχική υγεία. Παγκόσμιες μελέτες δείχνουν ότι άνθρωποι που έχουν χειρουργήσει τον καταρράκτη και έχει αποκατασταθεί η όραση τους ζουν περισσότερα χρόνια και, σύμφωνα με ψυχομετρικές μελέτες, περισσότερο ευτυχισμένοι. Εξάλλου σημαντικές είναι οι μελέτες που καταδεικνύουν ότι η επέμβαση του καταρράκτη μπορεί να μειώσει την νοητική επιδείνωση και τον κίνδυνο της άνοιας κατά 25%!

Η Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Δρ. Άννα Περράκη, Διευθύντρια της Χειρουργικής Οφθαλμολογικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, έχει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση πάνω στην αντιμετώπιση του καταρράκτη μέσω της μικροχειρουργικής. Επιπλέον, στο ιατρείο της διαθέτει όλο τον απαραίτητο και σύγχρονο εξοπλισμό για τη διάγνωση όλων των οφθαλμολογικών παθήσεων. Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα καταρράκτη, επικοινωνήστε μαζί μας για έγκαιρη διάγνωση και ανώδυνη θεραπεία.