Αστιγματισμός

Εικόνα: Ο Philip Barlow o καλλιτέχνης από τη Νότια Αφρική ζωγραφίζει τα έργα του με την τέχνη του λαδιού για να δημιουργηθεί το αποτέλεσμα όπως βλέπουν μέσα από τα μάτια τους όσοι έχουν μυωπία ή/και αστιγματισμό.

Ο αστιγματισμός είναι κοινή πάθηση και η οποία προκαλεί θολή όραση σε όλες τις αποστάσεις. Ωστόσο, πόσο πραγματικά γνωρίζουμε για τον αστιγματισμό; Υπάρχουν πολλές απορίες  που δημιουργούνται σχετικά με αυτή την συχνή πάθηση των ματιών:

• Χρειάζεται να τον διορθώσουμε;
• Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μετρηθεί, πότε να χειρουργηθεί;
• Μένει σταθερός με την ηλικία;
• Τι είναι ο αστιγματισμός της οπίσθιας επιφάνειας του κερατοειδούς;
• Πως βλέπουν οι άνθρωποι που έχουν αστιγματισμό;
• Υποφέρουν από πονοκεφάλους;
• Έχουν δυσκολίες στην νυχτερινή οδήγηση;
• Παραπονιούνται για παραμορφώσεις στην όραση μακριά και κοντά;
• Στραβίζουν, ιδιαίτερα μετά από πολύωρη χρήση υπολογιστή;

Οι ασθενείς που πάσχουν από αστιγματισμό μόνο ή σε συνδυασμό με υπερμετρωπία (υπερμετρωπικός αστιγματισμός) ή μυωπία (μυωπικός αστιγματισμός) και αναζητούν διόρθωση με Laser ή ενδοφθάλμια επέμβαση, χρειάζονται ιδιαίτερης μελέτης. Είναι εξαιρετικής σημασίας να αξιολογηθεί η επίπτωση του αστιγματισμού στην συνολική ποιότητα της όρασης τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της ζωής μας δεν μεταβάλλεται σημαντικά ο ήδη υπαρκτός, ομαλός αστιγματισμός.  Αν αυτό συμβεί, τότε χρήζει περαιτέρω διερεύνησης με τοπογραφικό έλεγχο.

Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι στα πρώτα στάδια των εκφυλιστικών εκτατικών νόσων (για παράδειγμα στην περίπτωση του κερατόκωνου) παρουσιάζεται ταχεία αύξηση του αστιγματισμού.

Εικόνα: Τοπογραφία κερατοκωνικού οφθαλμού

Τι είναι ο αστιγματισμός;

Όταν η επιφάνεια του ματιού -ο κερατοειδής ή/και ο φακός του ματιού έχουν ακανόνιστο σχήμα, τότε οι εισερχόμενες ακτίνες δεν εστιάζονται ομοιόμορφα στον αμφιβληστροειδή αλλά διακοπτόμενα σε πολλαπλά σημεία αυτού. Παραστατικά κάποιος πάσχει από αστιγματισμό όταν ο βολβός του ματιού του δεν έχει το σχήμα μπάλας του ποδοσφαίρου αλλά του ράγκμπι. Δηλαδή δεν είναι σφαιρικός αλλά πεπιεσμένος σε έναν άξονα.

Είδη αστιγματισμού

Ο αστιγματισμός διακρίνεται σε δύο βασικές μορφές, τον κανονικό/ ομαλό και στον ακανόνιστο αστιγματισμό:

• Ομαλός αστιγματισμός. Μπορεί να είναι απλός μυωπικός ή υπερμετρωπικός ή σύνθετος και να συνδυάζεται με υπερμετρωπία ή/και μυωπία. Δεν μεταβάλλεται σημαντικά με το πέρασμα των χρόνων.
• Ανώμαλος αστιγματισμός. Όταν οι άξονες του αστιγματισμού δεν είναι κάθετοι αλλά λοξοί,
• Αστιγματισμός που σχετίζεται με τραυματισμό, ουλές, εκφύλιση-κερατόκωνο ή μετεγχειρητικά.

Αστιγματισμός: Συμπτώματα

Φυσιολογικά, οι ακτίνες του φωτός που πέφτουν από το μάτι εστιάζουν σε ένα μοναδικό σημείο του αμφιβληστροειδούς. Ωστόσο, στον αστιγματισμό οι ακτίνες του φωτός εστιάζουν σε πολλαπλά σημεία στον αμφιβληστροειδή. Έτσι προκαλείται μείωση της ευκρίνειας των αντικειμένων τόσο κοντά όσο και μακριά. Αν δεν έχει γίνει διόρθωση με γυαλιά, φακούς επαφής ή LASER τότε μπορεί να προκληθεί:

• Κοπιωπία, δηλαδή

– διπλωπία με θολή όραση

–κόκκινα και ερεθισμένα μάτια

–αίσθημα βάρους ή καύσου ιδιαίτερα μετά από πολύωρη κοντινή ενασχόληση (διάβασμα, χρήση υπολογιστή, κινητού τηλεφώνου).

Αστιγματισμός: Διάγνωση – Οφθαλμολογική εξέταση και τοπογραφία Κερατοειδούς

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η απόφαση της εξάλειψης του αστιγματισμού πρέπει να παρθεί μετά από προσεκτική και πλήρη οφθαλμολογική εξέταση με έλεγχο και της τοπογραφίας του κερατοειδούς. Η οφθαλμική επιφάνεια πρέπει να είναι υγιής, να μην πάσχει από ξηροφθαλμία, βλεφαρίτιδα, καταστάσεις που ενοχοποιούνται για ανώμαλη οφθαλμική επιφάνεια και διαστρεβλώνουν την εκτίμηση του αστιγματισμού. Οι ακριβείς μετρήσεις, αλλά και η επαναληψιμότητα αυτών διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στην απόφαση της χρονικής στιγμής που θα λάβει χώρα η επέμβαση. Η εξέταση της τοπογραφίας του κερατοειδούς μας επιτρέπει να εξετάσουμε τις καμπυλότητες του οφθαλμού και το σχήμα αυτού. Είναι εξέταση εκλογής γιατί κυρίως και πρωτίστως ανιχνεύει παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες με συμβατική εξέταση θα έμεναν αδιάγνωστες. Επομένως, μπορεί να αποφασιστεί και η κατάλληλη θεραπεία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος. Για παράδειγμα, ο κερατόκωνος, η περιφερική κερατοπάθεια Pellucid και άλλες εκτατικές νόσοι αντενδείκνυται να θεραπευθούν με απλό LASER.

Αστιγματισμός: Θεραπεία

Το θεραπευτικό πλάνο πρέπει να συζητηθεί εκτενώς με τον υποψήφιο για διαθλαστική επέμβαση. Επιπλέον, πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομερή ανάλυση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της κάθε μεθόδου. Θα πρέπει να δημιουργούνται πραγματοποιήσιμες προσδοκίες.

Οι μέθοδοι είναι:

• LASER PRK: Διορθώνει αστιγματισμό από -0,75D έως 2,00D. Σε μεγαλύτερους βαθμούς αστιγματισμού ενδείκνυται η μέθοδος LASIK.

• FEMTO-SECOND LASIK: Η μέθοδος αυτή δίνει τη δυνατότητα στον οφθαλμίατρο να προσαρμόσει τις μετρήσεις κάθε οφθαλμού και να κάνει εξατομικευμένη (customized laser) διόρθωση, προσαρμόζοντας τις διαστάσεις του κρημνού (flap). Επιπρόσθετα η επανατοποθέτηση του κρημνού είναι μεγαλύτερης ακριβείας και η αποκατάσταση της όρασης γρηγορότερη.

• ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΚΕΣ ΚΕΡΑΤΟΤΟΜΕΣ (LRI) Είναι μικρές τομές που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό άκρο του κερατοειδούς με σκοπό να διορθωθεί ο αστιγματισμός και να μειωθεί η ανάγκη για γυαλιά ή φακούς επαφής. Οι τομές αλλάζουν την καμπυλότητα του κερατοειδούς, κάνοντάς τον πιο στρογγυλό και βελτιώνοντας την όραση.
• ΕΝΔΟΣΤΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΔΑΚΤΥΛΙΟΙ (Intracorneal Ring Segments)
  Οι δύο αυτές μέθοδοι έχουν καταστεί σχεδόν περιττές και εφαρμόζονται σε εξειδικευμένες  μόνος περιπτώσεις εξαιτίας των τελειοποιημένων πλατφόρμων LASER και των ενδοφακών που διορθώνουν πλέον τον αστιγματισμό κατά την διάρκεια της επέμβασης αφαίρεσης του κρυσταλλοειδούς φακού.
• ΦΑΚΟΘΡΥΨΙΑ ΜΕ ΕΝΘΕΣΗ ΤΟΡΙΚΟΥ ΕΝΔΟΦΑΚΟΥ. Η μέθοδος αυτή προϋποθέτει ο ασθενής να έχει -έστω και αρχώμενο καταρράκτη και ο αστιγματισμός του να οφείλεται στον κερατοειδή. Η ένθεση αστιγματικού ή τορικού όπως ονομάζεται ο εξειδικευμένος ενδοφακός που διορθώνει τον αστιγματισμό μειώνει ή και εξαλείφει τον κερατοειδικό αστιγματισμό.

Συνοπτικά

Ο στιγματισμός είναι μια κοινή διαθλαστική ανωμαλία που συχνά συνυπάρχει με μυωπία ή υπερμετρωπία και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Λόγω της συνύπαρξής της με άλλες παθήσεις δεν μπορεί να εκτιμηθεί με μια απλή μέτρηση της οπτικής οξύτητας, αλλά απαιτείται πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος συμπεριλαμβανομένης της τοπογραφίας. Με τη χρήση ειδικών φακών επαφής ή με γυαλιά τα συμπτώματα μπορούν να μειωθούν. Ωστόσο, ο αστιγματισμός μπορεί να διορθωθεί σε μεγάλο βαθμό με την κατάλληλη επεμβατική θεραπεία.

Η Χειρουργός Οφθαλμίατρος Άννα Περράκη είναι Διευθύντρια της Χειρουργικής Οφθαλμολογικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Με εξειδίκευση στη μικροχειρουργική του καταρράκτη, στις διαθλαστικές επεμβάσεις με LASER και στη θεραπεία σύνθετων παθήσεων του κερατοειδούς, συνδυάζει εκτενή εμπειρία και σύγχρονες τεχνικές για την παροχή φροντίδας υψηλής ποιότητας. Επικοινωνήστε μαζί μας για μια πλήρη αξιολόγηση και εξειδικευμένη φροντίδα.