Επιπεφυκίτιδα
Η επιπεφυκίτιδα είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παθήσεων του επιπεφυκότα, συχνά σε συνδυασμό με διαταραχές του κερατοειδούς (κερατοεπιπεφυκίτιδα). Ο επιπεφυκότας είναι μια λεπτή, διαφανής μεμβράνη που καλύπτει το «άσπρο» του ματιού (τον σκληρό χιτώνα), και όταν ερεθιστεί, μολυνθεί ή εμφανίσει φλεγμονή, η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως επιπεφυκίτιδα.
Κλινικά, εκδηλώνεται με ερυθρότητα του ματιού και παρουσία εκκρίσεων. Ανάλογα με την αιτία, διακρίνεται στις εξής μορφές:
- Βακτηριακή επιπεφυκίτιδα
- Ιογενής επιπεφυκίτιδα
- Αλλεργική επιπεφυκίτιδα
- Επιπεφυκίτιδα από χλαμύδια
- Αυτοάνοσες επιπεφυκίτιδες
- Χημική επιπεφυκίτιδα
- Διάφορες άλλες μορφές επιπεφυκίτιδας
1.Βακτηριακή επιπεφυκίτιδα
Η απλή βακτηριακή επιπεφυκίτιδα είναι μια πολύ συχνή και, ευτυχώς, αυτοπεριοριζόμενη πάθηση.
Ποια είναι τα αίτια;
Ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος αποτελούν τα πιο συχνά μικροβιακά αίτια.
Ποια συμπτώματα προκαλεί η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα;
Κατά την πρωινή έγερση, τα βλέφαρα είναι κολλημένα, με κίτρινες εκκρίσεις και ερυθρότητα στο μάτι.
Αν παρατηρείται θόλωση της όρασης, τότε ενδέχεται να έχει προσβληθεί και ο κερατοειδής, με εμφάνιση στικτής κερατοπάθειας.
Πόνος και μειωμένη όραση είναι επίσης συχνά συμπτώματα. Η λοίμωξη συχνά εμφανίζεται πρώτα στον έναν οφθαλμό αλλά εν συνεχεία προσβάλλεται σχεδόν πάντα και ο άλλος, με ποικίλη ένταση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της βακτηριακής επιπεφυκίτιδας βασίζεται κυρίως στην προσεκτική λήψη ιστορικού και στην κλινική εξέταση από Οφθαλμίατρο, με χρήση σχισμοειδούς λυχνίας.
Ποια είναι η θεραπεία;
Όπως αναφέρθηκε, η πάθηση είναι αυτοπεριοριζόμενη και συνήθως υποχωρεί σε 10-14 ημέρες.
Η αρχική αντιμετώπιση περιλαμβάνει αντιβιοτικές σταγόνες ευρέος φάσματος για την ταχύτερη θεραπεία.
Σημαντικό: Πριν από την ενστάλαξη των σταγόνων, είναι απαραίτητος ο καθαρισμός των εκκρίσεων με έκπλυση.
Μη χρησιμοποιείτε προϊόντα μακιγιάζ- ιδιαίτερα προϊόντα που ανήκουν σε άλλους και αποφύγετε τη χρήση των φακών επαφής.
2. Ιογενείς επιπεφυκίτιδες
Ποια είναι τα αίτια;
Ορισμένοι ιοί, εκτός από ερυθρότητα στο μάτι, προκαλούν ταυτόχρονα φαρυγγίτιδα και καταρροή.
Για τις ιογενείς επιπεφυκίτιδες ενοχοποιούνται συγκεκριμένοι τύποι αδενοϊών, οι οποίοι εμφανίζονται επιδημικά και παρουσιάζουν υψηλή μεταδοτικότητα για διάστημα έως και δύο εβδομάδων.
Ποια συμπτώματα προκαλεί η ιογενής επιπεφυκίτιδα;
- Αίσθημα καψίματος ή ξένου σώματος
- Ερεθισμένα, κόκκινα μάτια
- Δακρύρροια
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ιογενούς επιπεφυκίτιδας βασίζεται κυρίως στην προσεκτική λήψη του ιατρικού ιστορικού και στην κλινική εξέταση από Οφθαλμίατρο με χρήση σχισμοειδούς λυχνίας.
Ποια είναι η θεραπεία;
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την ιογενή επιπεφυκίτιδα. Ο οφθαλμός βασίζεται στους φυσικούς του αμυντικούς μηχανισμούς για να αντιμετωπίσει τον ιό.
Η εφαρμογή από κρύες κομπρέσες και η χρήση τεχνητών δακρύων μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα.
Επειδή οι ιοί μεταδίδονται μέσω επαφής με τις εκκρίσεις και τα χέρια, είναι σημαντικός ο σχολαστικός καθαρισμός των χεριών και η αποφυγή τριψίματος των ματιών.
3. Αλλεργική επιπεφυκίτιδα
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι μια μη λοιμώδης φλεγμονή του επιπεφυκότα, της διαφανούς μεμβράνης που καλύπτει το βολβό και το εσωτερικό των βλεφάρων, προστατεύοντας τον οφθαλμό από περιβαλλοντικούς ερεθισμούς. Προκαλείται από αντίδραση του οργανισμού σε ουσίες όπως η γύρη, τα ακάρεα, οι μύκητες ή τα ζωικά κύτταρα. Η πάθηση δεν μεταδίδεται, επηρεάζει και τα δύο μάτια και εμφανίζεται σε κάθε ηλικία, συχνότερα όμως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Συχνά συνυπάρχει με άσθμα, ρινίτιδα ή δερματίτιδα, ενώ τα συμπτώματα εντείνονται την άνοιξη ή το καλοκαίρι, αν και μπορούν να παρουσιαστούν και τον χειμώνα, κυρίως λόγω οικιακής σκόνης.
Τύποι και αίτια
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα εμφανίζεται σε διαφορετικές μορφές:
–εποχική,
–όλο τον χρόνο,
–εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα,
–ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα,
–εξ επαφής και
–γιγαντοθηλαία. Τ
α πιο συχνά αλλεργιογόνα περιλαμβάνουν τη γύρη, τα ακάρεα της σκόνης, τα ζώα, τους μύκητες, τα καλλυντικά, τα απορρυπαντικά και τους φακούς επαφής με υπολείμματα.
Συμπτώματα
Τα κυριότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοκκίνισμα, φαγούρα, κάψιμο και δακρύρροια. Η έντασή τους διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από το αλλεργιογόνο και τη διάρκεια της έκθεσης σε αυτό.
Διάγνωση
Η διάγνωση τίθεται από την Οφθαλμίατρο με βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση με σχισμοειδή λυχνία. Αν υπάρχει χρονική συσχέτιση των συμπτωμάτων με την έκθεση σε αλλεργιογόνα, ενισχύεται η διάγνωση. Σε πιο σύνθετες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει παραπομπή σε αλλεργιολόγο για δερματικά τεστ ή και αιματολογικές εξετάσεις.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει αντιαλλεργικά κολλύρια, κορτικοστεροειδή όταν είναι απαραίτητο, τεχνητά δάκρυα και κρύες κομπρέσες. Τα τεχνητά δάκρυα είναι πιο αποτελεσματικά όταν φυλάσσονται στο ψυγείο. Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να εφαρμόζεται με βάση τις οδηγίες της Οφθαλμιάτρου.
Πρακτικές οδηγίες
- Αποφύγετε ερεθιστικούς παράγοντες όπως καλλυντικά και καπνό
- Μην αγγίζετε τα μάτια με βρώμικα χέρια και μην τα τρίβετε
- Χρησιμοποιείτε γυαλιά ηλίου
- Αποφύγετε τη χρήση των φακών επαφής
- Ακολουθείτε πιστά την αγωγή που σας σύστησε η Οφθαλμίατρος
- Αν τα συμπτώματα εμμένουν, ζητήστε εκ νέου ιατρική εκτίμηση.
4. Επιπεφυκίτιδα από χλαμύδια
Ποια είναι τα αίτια;
Η μόλυνση είναι σχεδόν πάντοτε σεξουαλικώς μεταδιδόμενη και προκαλείται από τα χλαμύδια του τραχώματος. Η μετάδοση γίνεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Οι οφθαλμικές βλάβες εμφανίζονται περίπου μία εβδομάδα μετά την επαφή και μπορεί να συνοδεύονται από ουρηθρίτιδα στους άνδρες ή τραχηλίτιδα στις γυναίκες.
Ποια συμπτώματα προκαλεί η επιπεφυκίτιδα από χλαμύδια;
Παρουσιάζεται χρόνια, μονόπλευρη βλεννοπυώδης έκκριση. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, η λοίμωξη μπορεί να εξελιχθεί σε χρονίζουσα ή διαλείπουσα μορφή.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται σε κυτταρολογικές εξετάσεις και καλλιέργεια κυττάρων, μέσω των οποίων ανιχνεύονται τα χλαμύδια.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει δύο σκέλη: τοπική χορήγηση αντιβιοτικού για έξι εβδομάδες και συστηματική (από του στόματος) θεραπεία. Το τράχωμα, το οποίο προκαλείται από συγκεκριμένους ορότυπους των χλαμυδίων του τραχώματος, αποτελεί νόσο των πληθυσμών με ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής και θεωρείται η πρώτη αιτία τύφλωσης παγκοσμίως. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μπορεί να προληφθεί!
5. Αυτοάνοσες επιπεφυκίτιδες
Ουλώδες πεμφιγοειδές:
Πρόκειται για χρόνια, σπάνια αυτοάνοση νόσο, η οποία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση φυσαλίδων στο δέρμα και στους βλεννογόνους, με τάση να προκαλούν ουλοποίηση. Το οφθαλμικό ουλώδες πεμφιγοειδές αποτελεί σοβαρή επιπλοκή, καθώς η έντονη ξηροφθαλμία, το συμβλέφαρο, η κερατοπάθεια και το αγκυλοβλέφαρο οδηγούν σε σοβαρή μείωση της όρασης και μπορεί να καταλήξουν ακόμη και σε τύφλωση. Επηρεάζουν σημαντικά και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η αιτιολογία περιλαμβάνει γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με άγνωστους περιβαλλοντικούς παράγοντες, που προκαλούν ανοσολογική δυσλειτουργία στους βλεννογόνους.
Η θεραπεία βασίζεται σε ανοσοτροποποιητικούς παράγοντες, ενώ τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και η χορήγηση βιολογικών φαρμάκων.
Σύνδρομο Stevens-Johnson:
Πρόκειται για σοβαρή νόσο που προσβάλλει τόσο το δέρμα όσο και τους βλεννογόνους. Η εμφάνισή της σχετίζεται με υπερευαισθησία σε φάρμακα ή λοιμώξεις, κυρίως από τον ιό του απλού έρπητα. Σε ποσοστό περίπου 90% επηρεάζονται και οι οφθαλμικοί βλεννογόνοι, με αποτέλεσμα την ίνωση, που εκδηλώνεται με δάκρυρροια ή ξηροφθαλμία.
6. Χημική επιπεφυκίτιδα
Το έγκαυμα από χημικές ουσίες, είτε από οξέα είτε από αλκάλεα, απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Τα αλκάλεα θεωρούνται πιο επικίνδυνα, καθώς έχουν τη δυνατότητα να διεισδύουν βαθύτερα στον οφθαλμικό βολβό. Η πρώτη ενέργεια είναι η παρατεταμένη έκπλυση με άφθονο αποστειρωμένο υγρό, σε συνδυασμό με την απομάκρυνση τυχόν υπολειμμάτων του τραυματικού υλικού. Ευτυχώς, στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων πρόκειται για επιφανειακά εγκαύματα, τα οποία υποχωρούν με τη σωστή έκπλυση.
Η εκτίμηση της σοβαρότητας του εγκαύματος είναι κρίσιμη και εξαρτάται τόσο από τον τύπο της χημικής ουσίας, όσο και από την ποσότητα και τη διάρκεια επαφής με τον οφθαλμό.
Οι επιπλοκές που εμφανίζονται 2–3 εβδομάδες μετά από αλκαλικό έγκαυμα απαιτούν συστηματική φροντίδα, η οποία περιλαμβάνει:
- κορτικοστεροειδή
- βιταμίνη C
- τεχνητά δάκρυα
- ακετυλοκυστεΐνη
- θεραπευτικό φακό επαφής
- σε ορισμένες περιπτώσεις χειρουργική αποκατάσταση σε δεύτερο χρόνο
Η Χειρουργός Οφθαλμίατρος Άννα Περράκη, Διευθύντρια της Χειρουργικής Οφθαλμολογικής Κλινικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, διαθέτει εξειδίκευση στη διάγνωση και αντιμετώπιση όλων των μορφών επιπεφυκίτιδας. Εάν εμφανίζετε ενοχλήσεις όπως κοκκίνισμα, δακρύρροια ή εκκρίσεις από τα μάτια, επικοινωνήστε μαζί μας για να διαμορφώσουμε ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες σας.